Side Antik Kenti
Side antik dönemde Pamfilya Bölgesinin en önemli liman kentidir. Side Antik Kenti Manavgat İlçesi'nin sahil kesiminde bir yarım ada üzerinde kurulmuştur. M.Ö. 8 yy dayanan bir tarihe sahiptir. Nar anlamına gelen “Side” ismini Luviceden almıştır. M.Ö. 7 yy'da tüm Pamfilya Bölgesi ile birlikte Lidya krallığının egemenliğine girmiştir. Bunu Pers ve Büyük İskender egemenlikleri takip etmiştir. M.Ö. 78 yılında Romalı konsül Publius Servilius’un bölgeyi korsanlardan temizlemesi üzerine Side de Pamfilya’nın diğer kentleri gibi Roma İmparatorluğu’na bağlanmıştır.
M.S. 7. yüzyıldan itibaren başlayan Arap akınları, Rodos, Venedik, Ceneviz korsanlarının saldırıları, talanları ve Kıbrıs Krallarının saldırıları ile Haçlı Seferleri sırasındaki yağmalarla zayıflayan Side Antik Kenti; 12. yy'dan itibaren tamamen terk edilmiş ve yerli halkı Antalya’ya göç etmiştir.
Side Antik Kenti'nde günümüze ulaşan görebileceğiniz kalıntılar, şehir surları, şehir kapısı, Nymphaeum, su yolu, sütunlu caddeler, evler, Ticaret Agorası, Antik Tiyatro, Agora Hamamı (Side Müzesi), Vespasian Çeşmesi ve Anıtsal Kapı, Zafer Takı, Dionysos Tapınağı, bazilka, liman hamamı, Apollon Tapınağı, Athena Tapınağı, Güney Bazilkası, Büyük Hamam, Devlet Agorası, Vaftizhane, Piskoposluk Sarayı ve Bazilkası, Philippus Attius Suru'dur.
Side Antik Kenti kalıntılarının deniz tarafı üzerinde 1890’ lı yıllarda Giritli göçmenler tarafından Selimiye Köyü kurulmuştur. Bugünde kentte yerleşim sürmektedir. Bazı mekanlar antik duvarlara veya zeminlere sahiptir. Side Antik Kentini gezmek ücretsizdir. Side Müzesi ve Side Tiyatrosu ayrı ayrı biletlerle gezilmek üzere ücretlidir.
Side Antik Kenti Ulaşım
Side Antik Kentine karayolu ile Türkiye'nin her yerinden Side Otobüs Bileti alarak ulaşabilirsiniz.
Side Antik Kenti Giriş Ücreti
2024 yılı Side Antik Kenti giriş ücreti 350 TL'dir.
Side Antik Tiyatrosu
Side Antik Kenti'nin merkezinde Roma mimarisi geleneğinde inşaa edilmiştir. Tiyatronun oturma sıralarının basamakların ortasındaki yola kadar olan kısmı bir yamaca yaslanmışdır. Oturma sıralarının üst kısımı ise tonozlar üzerinde eğimli olarak şekillendirilmiş düzleme oturtulmuştur. Side Antik Tiyatro'su bu özelliği ile Anadolu'nun tek yapı örneğidir. Tiyatronun sahne binası üç katlıdır. Süslemelerinde Antoninler Dönemi barok özelliği görülmektedir. Side Antik Tiyatrosu Kolezyum'la mimari açıdan benzerlik taşımaktadır. 17 Bin kişilik tiyatronun Geç Roma Dönemin'de glagyatör ve hayvan dövüşleri içinde kullanıldığı bilinmektedir.Tiyatro'ya giriş ücretlidir ve Müzekart geçerlidir.
*Müze Kart Satış Noktası
Side Antik Kenti Apollon - Athena Tapınağı
Antik Side'nin Sütunlu Caddesinin sonunda yer alan meydanda bulunan Apollon Tapınağı adını ışık, güzellik ve sanat tanrısı olarak bilinen Side kentinin baş tanrılarından olan Apollon’dan almıştır. Bizans bazilikasının tam ortasında kalan Apollon Tapınağı’nın bir kısmı bazilika yapımında kullanılmak için sökülmüştür. Yapımı M.S 150 yıllarına dayanan Apollon Tapınağı'nın günümüzde büyük sütunlarından bazıları restore edilip yerlerine konmuştur. Side'de deniz kenarında yer alan Apollon Tapınağı, tarihi kalıntılarıyla gerçekten görülmeye değer bir mirastır. Tapınağın taşlarına oturup buradan güneşin batışını seyretmeye ziyaretçiler yoğun ilgi göstermektedir.
Side Antik Kenti Anıtsal Çeşme
Side Antik Kenti iki kuleli ana giriş kapısının karşısında yer alan ve M.S. 2. yüzyıla tarihlenen Roma eseri Anıtsal Çeşme'de (Nymphaeum) "Tarih Gün Işığına Çıkıyor Projesi" kapsamında restorasyon ve onarım çalışması yapılmaktadır. Nymphaeum Çeşmesi'nin Anadolu topraklarındaki ve Pamfilya bölgesinde bulunan en büyük antik çeşmedir. Side gezinizde halk arasında "9 Çeşme" olarak anılan bu görkemli yapıyı ziyaret etmeyi unutmayınız.
Side Müzesi
Side Antik Kentin içinde M.S. 2.yüzyılda yapılmış ve M.S. 5-6. yüzyıllarda ilave binalar ve değişikliklerle günümüze ulaşmış Antik bir hamam binası (Agora Hamamı) içinde kurulan "Side Müzesi" hakkında daha fazla bilgiye kendi sayfasından ulaşabilirsiniz. Side Müzesine giriş ücretlidir ve Müzekart geçerlidir.
Side Antik Kenti Tarihi
M.S. 2 yy. olarak tarihlendirilen Antik Side kenti, Antik Pamfilya bölgesinin beş önemli kentinden biridir. Pamfilya ( Pamphylia) bölgesinin doğal limanı sayılmış, Antalya kuruluncaya kadar bölgedeki tek liman olma özelliğini korumuştur.
Antik Side kentinde konuşulan Sidece dilinin Anadolu kökenli Luvi dillerinden geldiği, kelime dağarcığının Anadolu izleri taşıdığı, kendilerine ait bir dil konuştukları (Sidece), bölgede bulunan yazıtlar uyarınca anlaşılmış olup, Side isminin de Anadolu dilinde 'Nar' anlamına geldiği ortaya çıkarılmıştır. Side kentine adını veren Nar ağacının bir efsanesi olduğu rivayet edilir. Side'nin simgesi çağlar boyunca Nar olmuştur.
Antik Side Şehri, Antalya'nın 75 km. doğusunda, Manavgat İlçesi'nin güneybatısında, 1.000 m. uzunluğunda ve 400 m. eninde bir yarımada üzerinde kurulmuştur. İ.Ö. 7. Yüzyılda yarımadaya gelen Yunanlılar burada bir koloni kurar. Kelime manası "NAR" olan Side Yunanca değildir. Demek ki burada Yunanlılar gelmeden önce de bir yerleşim vardı. Side İ.Ö. 6.Yüzyılın ilk yarısında Lidyalılara, İ.Ö. 547-546'da Perslere, İ.Ö. 334'te Büyük İskender'e teslim olmak zorunda kaldı. İ.Ö. 2.Yüzyılda Ptolemaios'ların, İ.Ö. 188'de Apameia Barışı ile Bergama Krallığının, İ.Ö. 78'de ise Roma Krallığının egemenliğinde bulundu. İ.S. 2.ve 3. Yüzyılda bölgenin ticaret merkezi oldu ve en parlak dönemini yaşadı. Side İ.S. 4. Yüzyılda Hristiyanlaşmaya başlar ve İ.S. 5. Yüzyılda Pamfilya'nın Piskoposluk Merkezi oldu. İ.S. 7. Yüzyılda Arap İstilasına maruz kalır, yakılır ve boşaltılır. 13. Yüzyılda Selçukluların, 14. Yüzyılda Hamitoğullarının ve Tekelioğullarının egemenliğine girer. 1895 te ise yarımada üzerine Girit'ten gelen göçmenler yerleştirilir.
Tiyatro: Helenistik ve Roma Dönemi özellikleri taşır. 17.500 kişi kapasitesiyle Pamfilya'nın en büyük sütunlar üzerine inşaa edilmiş tek tiyatrosudur. 2 katlı sahne binası vardır.
Hamam: Roma Dönemine ait olan hamam şu anda Side'deki buluntuların sergilendiği bir Side Müzsi olarak kullanılmaktadır. Diğer Kalıntılar; agora, sütunlu cadde, kütüphane, Roma su kemerleri, bazilika, 2 tapınak, antik liman, şehir surları, nympheum vb. dir.
Tarihte Burada Yaşamış Sideliler
Verimli topraklarıyla tarım alanında, limanıyla deniz ticaretinde tarih boyu başka ırk ve kavimleri kendine çeken Side kenti, Anadolu geleneklerine olan bağlılığını M.S. 2. yy. sonrası Romalılaşmaya başladığı dönemlerde bile terk etmemiştir.
Antik Sideliler, içinde yer aldıkları Anadolu Kültü yerel yaşam öğelerini, kendilerine özgü dilleri ve dinlerini koruyarak, yeniliklere açık diğer Pamfilya kentlerinden ayrılmışlar, özünde gelenekçi bir tutum ve tavırla kendilerine has yaşamışlardır.
Side'ye İsmini Veren "Nar" Efsanesi
Nar ağacına dönüşen tanrıça Side’nin öyküsü; Efsaneye göre; Side Anadolu’nun dağ tanrısı olan Tauros’un (Toroslar) doğa ve verimlilik tanrıçası olarak bilinen kızıdır. Birgün Tanrıça Side kızı ve orman perileriyle (nympha’lar) birlikte Melas (Manavgat) çayı kenarına gezintiye çıkar. Şarkılar söyleyip danslar ederek eğlendikleri bu büyülü yerde Tanrıça Side, çiçeklerinin güzelliğine dayanamadığı bir ağaçtan kızı için usulca bir dal koparır. Ağaçtan birden bire kanlar damlamaya başlamasıyla hem korkar hem çok üzülür. Bu duygular içerisinde kaçmak isterken ayaklarının toprağa gömüldüğünü fark eder. Ve bir daha asla kıpırdayamadığı orada gövdesi kabuk tutarak bir ağaca dönüşmeye başlar. Side dal kopardığı ağacın aslında kötülüklerden korunmak için kendini ağaca dönüştüren bir tanrıça olduğunu anlayarak gözyaşları içerisinde “Bundan böyle kan rengi meyve veren bir ağaç olacağım ben. Kızımı sık sık yanıma getirin, gölgemde oynasın. Lakin ona söyleyin bir daha çiçek koparmasın ve ağaçlara zarar vermesin” der.